Αξιοθέατα

Το Αρχαίο και το σύγχρονο  Θέρμο

      Το Αρχαίο Θέρμο, δίπλα στη σύγχρονη ομώνυμη πόλη του Δήμου Θέρμου,  βρίσκεται βορειοδυτικά της λίμνης Τριχωνίδος και απέχει 35 περίπου χιλιόμετρα από το Αγρίνιο. Ο αρχαίος οικισμός χρονολογείται από το τέλος της εποχής του Χαλκού. Στην κλασσική περίοδο ήταν  θρησκευτικό κέντρο λατρείας των Αιτωλών και η έδρα της Αιτωλικής Συμπολιτείας.  Αμέσως μετά από την εισβολή από Αντιπάτρου και του Καρτερού το 323 Π.Χ. η περιοχή οργανώθηκε.

  Υπέστη δύο σημαντικές καταστροφές από το Φίλιππο Ε΄ το 218 και το 206 π.Χ. Η πρώτη ανασκαφή άρχισε από το Γ. Σωτηριάδη το 1897 και διήρκεσε ως το 1908. Οι ανασκαφές συνεχίσθηκαν από τον Κ. Ρωμαίο (βλέπετε  άρθρο του και βιογραφικό του εδώ..)από το 1912 ως το 1932. Μετά από διακοπή πολλών ετών οι ανασκαφές στο χώρο συνεχίζονται από το 1983 ως σήμερα.

Συνοπτικό ιστορικό - αρχαιολογικό περίγραμμα του Δήμου Θέρμου

Εναλλαγές τοπίων που δημιουργούν ένα πολύχρωμο ψηφιδωτό, όπου κυριαρχούν οι υψηλοί ορεινοί όγκοι με τα νερά των χειμάρρων και των παραποτάμων του «Καλλίσφυρου» κατά τον Όμηρο ποταμού Ευήνου, η μαγευτική λίμνη Τριχωνίδα, η μεγαλύτερη και καθαρότερη λίμνη της Ελλάδας, το κατάρρυτο οροπέδιο του Θέρμου πλαισιωμένο ολόγυρα από κατάφυτους λόφους, τα μικρότερα οροπέδια της Χρυσοβίτσας και του Αβαρίκου, οι εύφορες πεδιάδες της Μυρτιάς και του Παμφίου, συνθέτουν το απαράμιλλης ομορφιάς φυσικό τοπίο του Δήμου Θέρμου. Αυτή η ποικιλία γεωμορφολογικών στοιχείων έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην κατοίκηση της περιοχής ήδη από τη Μεσοελλαδική εποχή (17“= αι. π.Χ.), κατά την οποία εντοπίζονται τα πρωιμότερα ίχνη κατοίκησης στον Θέρμο. Λίγο αργότερα αναπτύχθηκαν στον ίδιο χώρο δύο σπουδαίοι οικισμοί, που αποτέλεσαν τόπο συνάντησης και συναλλαγής των κατοίκων, πάνω στο πρόσφορο σταυροδρόμι ανάμεσα στην ορεινή και την πεδινή Αιτωλία. Η ύπαρξη της λίμνης Τριχωνίδας, των άφθονων φυσικών πηγών, των εύφορων οροπεδίων και των φυσικών περασμάτων υπήρξαν οι βασικότερες αιτίες για την ίδρυση μικρών αρχικά ατείχιστων οικισμών, που την κλασική και ελληνιστική εποχή εξελίχθηκαν σε επιβλητικές οχυρωμένες ακροπόλεις. Είναι η εποχή που έχει ήδη συσταθεί το Κοινό των Αιτωλών και το Ιερό του Απόλλωνος Θερμίου έχει αναδειχθεί σε υπερτοπικό - υπερκοινοτικό λατρευτικό κέντρο και παράλληλα αποτελεί την πολιτική έδρα της Αιτωλικής Συμπολιτείας.

Γύρω από τον Θέρμο ιδρύονται και λειτουργούν (60<: π.Χ. - 2ος αι μ.Χ.) μικρότερα ιερά αγροτικού χαρακτήρα, όπως στη Χρυσοβίτσα, στον Ταξιάρχη, στην Αγία Σοφία (Ιερό Αρτέμιδος Ηγεμόνης), και πιθανόν και στην Αμπρακιά. Οχυρωμένοι οικισμοί έχουν εντοπιστεί στον Δρυμώνα, στο Αργυρό Πηγάδι, στη Χρυσοβίτσα, στο Πετροχώρι, στο Κεφαλόβρυσο (σημ. Θέρμο), ενώ στο σημερινό Πάμφιο είναι ορατά τα ερείπια της κώμης Παμφίας. Ταφικά μνημεία έχουν ερευνηθεί στο Λευκό, στην Κόνισκα, στον Αβαρίκο, στην Κόφτρα, εντός των σημερινών οικισμών Θέρμου και Αγίας Σοφίας, ενώ επιφανειακά ευρήματα έχουν καταγραφεί στα περισσότερα χωριά του δήμου.

Μετά τη διπλή καταστρεπτική εισβολή του Φιλίππου Ε' το 218 και 206 π.Χ. στον Θέρμο, αρχίζει η σταδιακή ερήμωση και εγκατάλειψη του Ιερού του Απόλλωνος και της ευρύτερης περιοχής. Ωστόσο, τα νεότερα αρχαιολογικά δεδομένα στην περιοχή του Παμφίου υποδεικνύουν εμπορικές και πολιτιστικές επαφές με τη ρωμαϊκή αποικία της Πάτρας, καθώς ολόκληρη η περιοχή της Αιτωλίας είχε υπαχθεί στη ρωμαϊκή επαρχία της Αχάϊας.

Κατά τη Βυζαντινή περίοδο η Αιτωλία, αν και μακριά από τα μεγάλα καλλιτεχνικά κέντρα (Κωνσταντινούπολη, Θεσσαλονίκη, Καστοριά), λόγω της γεωγραφικής της θέσης, αποτέλεσε πρόσφορο πεδίο πολιτικών, στρατιωτικών, θρησκευτικών, αλλά και καλλιτεχνικών ζυμώσεων. Μάρτυρες αυτής της εποχής, είναι τα μοναστήρια και οι ναοί που κτίστηκαν αρχικά πάνω σε προχριστιανικά ιερά και μάλιστα με υλικά δομής αρχαίων ναών (Άγιος Νικόλαος καιΤαξιάρχες Αγίας Σοφίας). Παράλληλα, στην περιοχή ιδρύθηκαν επιβλητικά μοναστηριακά συγκροτήματα (Μονές Μυρτιάς, Αγίας Παρασκευής Μάνδρας Φωτμού, Καταφυγίου, Τίμιου Προδόμου Ανάληψης), που εξελίχθηκαν σε σπουδαία πνευματικά και καλλιτεχνικά κέντρα και συνδέθηκαν με σημαντικές προσωπικότητες, οσιομάρτυρες και αξιόλογους αγιογράφους.

Βυζαντινά μνημεία

Μονή Μυρτιάς

Σημαντικό θρησκευτικό, καλλιτεχνικό και πνευματικό κέντρο της Αιτωλίας. Στον αρχικό ναό, το σημερινό Ιερό, διατηρούνται δύο στρώματα τοιχογραφιών, εκ των οποίων οι  παλαιότερες ανάγονται στον 12° αιώνα και οι νεώτερες φιλοτεχνήθηκαν το 1491 από τον ονομαστό ζωγράφο Ξένο Διγενή από το Μουχλί του Μυστρά. Τον 16° αιώνα το παλαιό καθολικό επεκτάθηκε προς τα δυτικά, απέκτησε νάρθηκα και νεώτερο εξωνάρθηκα. Το 1539, ο Φράγκος Κατελάνος, ο ζωγράφος του κυρίως ναού, δημιουργεί οργανωμένο εικονογραφικό πρόγραμμα, που εντάσσεται στη μεγάλη καλλιτεχνική «Σχολή της βορειοδυτικής Ελλάδος». Το καθολικό δέχτηκε τέταρτη φάση τοιχογραφιών στον νάρθηκα το 1712.

 Οι ναοί της Αγίας Σοφίας

Το επιβλητικό συγκρότημα των τριών ναών (Αγίου Νικολάου, Παμμεγίστων Ταξιαρχών και Αγίας Σοφίας) στον χώρο του σημερινού κοιμητηρίου της Αγίας Σοφίας έχει συνδεθεί με την οικοδομική δραστηριότητα της Άννας Παλαιολογίνας Καντακουζηνής, η οποία σε συνεργασία με τον Κοσμά Ανδριτζόπουλο και τον στρατηγό Μιχαήλ Ζωριανό έκτισε τους τρεις ναούς στα τέλη του 13ου ή στις αρχές του 14ου αιώνα, δημιουργώντας ένα σημαντικό εκκλησιαστικό ή μοναστικό κέντρο στην περιοχή.

Ελεούσα Άνω Μυρτιάς

Μικρός σπηλαιώδης ναΐσκος με τοιχογραφίες του α' μισού του 15ου αιώνα. Ξεχωρίζει η σκηνή με την Παράδοση του Νόμου, σπάνιο θέμα που παραπέμπει σε μικρογραφίες χειρογράφων.

Μεταβυζαντινά μνημεία

Φωτμού

Στο καθολικό, που είναι αφιερωμένο στον  Άγιο Γεώργιο, διατηρούνται τοιχογραφίες των περιπλανώμενων ονομαστών ζωγράφων Μιχαήλ και Κώστα από το Λινοτόπι της Ηπείρου, οι οποίοι ζωγράφισαν το 1589 τις μεγάλες επιφάνειες του ναού, προσφέροντας ένα καλά μελετημένο και οργανωμένο εικονογραφικό πρόγραμμα με βαθιές βυζαντινές ρίζες.

Μονή Καταφυγίου

Το καθολικό, αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, είναι απλός μονόχωρος, ξυλόστεγος ναός με νάρθηκα και τοιχογραφίες του 17ου και του α' μισού του 18^ου αιώνα. Το υλόγλυπτο τέμπλο φέρει τη χρονολογία 1740 και τα ονόματα των αφιερωτών Ιωακείμ ιερομονάχου και Αλεξίου.

Μονή Τίμιου Προδρόμου Ανάληψης

Η ίδρυση της μονής τοποθετείται στον 12° αιώνα. Το καθολικό, τρίκλιτος σταυρεπίστεγος ναός, χωρίς τοιχογραφίες, αλλά με αξιόλογο ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1811, έχει ανακαινιστεί πολλές φορές. Το μοναστήρι διέθετε πλούσια βιβλιοθήκη με πολύτιμα χειρόγραφα και σπάνιες εκδόσεις, ενώ ανέδειξε τέσσερις αγίους (1520).

Μονή Αγίας Παρασκευής Μάνδρας

Την περίοδο της Τουρκοκρατίας αποτέλεσε σημαντικό διοικητικό, οικονομικό, πνευματικό και καλλιτεχνικό κέντρο, το οποίο επισκέφθηκαν οι δύο μεγάλοι δάσκαλοι του Γένους, Ευγένιος Γιαννούλης και Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Το καθολικό κτίστηκε το 1831 μετά την καταστρεπτική πυρπόλησή του το 1825 από τους Τούρκους.

Οι εικόνες του Χριστού και του Τιμίου Προδρόμου από το τέμπλο διασώζουν επιγραφές με τη χρονολογία 1771. Τα  τελευταία χρόνια φιλοξενείται σε υπόγεια κρύπτη, που ταυτίζεται με δεξαμενή, αναπαράσταση με κέρινα ομοιώματα του Κρυφού Σχολειού.

Άγιος Γεώργιος στο Αργυρό Πηγάδι

Ο ναός του Αγίου Γεωργίου του Νεομάρτυρος εξ Ιωαννίνων, που ανήκει στον τύπο του πεντάτρουλου σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής του 19°" αιώνα στην Αιτωλία. Η κατασκευή του ολοκληρώθηκε το 1847 και είναι ο πρώτος ναός που κτίστηκε μόλις εννέα χρόνια μετά το μαρτύριο του Αγίου (1838).

Πρώτη σελίδα | Μνήμες | Εικόνες | Αξιοθέατα | Γειτονιές